انواع آزمون های روانی (بخش دوم)

تست ها و آزمون های روانی در رشته های روانشناسی عمومی، بالینی، مشاوره و راهنمایی، علوم تربیتی و… از اهمیت ویژه‌ای برخوردار هستند. به همین دلیل سعی کردیم به طور اختصار به معرفی دو تا از معتبرترین آزمون های شخصیت بپردازیم.

1- آزمون شخصیت چندوجهی مینه سوتا (نسخه دوم) (MMPI-2):
آزمون شخصیت چند وجهی مینه‌سوتا (MMPI) از مهمترین آزمون های شخصیت است که در فرم اصلی خود دارای 565 سوال است. آزمودنی‌‌‌‌‌ها باید از بین سه پاسخ درست، غلط یا نمی‌توانم پاسخ دهم، یکی را انتخاب کنند و زمان لازم برای اجرای آن حدود یک الی دو ساعت می‌باشد. وقتی که به آزمون نمره داده شد، منحنی شخصیت براساس ده مقیاس بالینی به‌دست می‌آید که هر کدام جنبه‌ای از سلامت روانی را اندازه‌گیری می‌کنند. این پرسشنامه را می‌توان هم به صورت فردی و هم به صورت گروهی اجرا نمود. فرم های گوناگون این پرسشنامه را می‌توان در گروه های سنی بالاتر از 16 سال و یا افرادی که حداقل دارای 9 کلاس تحصیلات هستند، اجرا کرد.
نمره گذاری آزمون MMPI:
نمره گذاری این پرسشنامه در دو دسته از مقیاس ها صورت می‌گیرد. یک دسته مقیاس های روانی را شامل می‌شود که قبل از تفسیر و نمره گذاری مقیاس های بالینی نمره گذاری و تفسیر می‌شود. مقیاس های روانی شامل مواردی است که احتمال اینکه فرد به برخی از سوالات دروغ گفته باشد، یا جنبه‌های دفاعی به خود گرفته باشد را مشخص می‌کند. همچنین با استفاده از برخی میزان های این مقیاس می‌توان تعیین کرد که آیا فرد در طول پاسخدهی به آزمون تلاش داشته خود را بهتر و خوب تر جلوه دهد یا بدتر. بر همین اساس نمرات آزمودنی در مقیاس بالینی نیز مورد تعبیر و تفسیر قرار می‌گیرند.
مقیاس های بالینی به خصوصیات شخصیتی فرد در ابعاد مختلف می‌پردازد. این مقیاسها در فرم 71 سوالی کاهش پیدا کرده‌اند.

کاربرد بالینی MMPI-2:
1. ارزیابی خود
2. ارزیابی شدت و تداوم اختلال
3. ارزیابی نشانگان بالینی
4. ارزیابی وضعیت با علائم بیماری
5. ارزیابی شخصیت و عملکرد اجتماعی
6. ارزیابی تغییر شخصیت و بررسی مناسب بودن روان درمانی برای فرد

نقاط قوت MMPI-2:
1. اجرای آسان(معمولاَ 1- 2 ساعت)همراه با حالات مختلف اجرا
2. نمره دهی عینی و اعتبار بالا
3. بررسی طیف بسیار گسترده ای از نگرش ها، صفات و رفتارها در دو جمعیت بهنجار و نابهنجار
4. روایی، به ویژه روایی همگرا در بسیاری از مطالعات با طرح ها و نمونه های مختلف بالا بوده است. روایی افزایشی متعادل اما ثابت است
5. توسعه یافته به واسطه روش هایی که بر روایی آزمون تاکید دارند
6. ادبیات گسترده در حوزه همبستگی تجربی مقیاس ها و الگوهای منحنی و آیتم ها
7. نمونه هنجاری بزرگ و متنوع از نظر قومی، جغرافیایی و اجتماعی
8. در دسترس بودن مراحل مختلف تفسیری که بر مقیاس های فردی، الگوی منحنی و محتوای آیتم ها توجه دارد

نقاط ضعف MMPI-2:
1. برای حداکثر دقت و استفاده از نتایج، آزمودنی باید حداقل تا کلاس نهم خوانده باشد و حداقل انگیزه برای شرکت در آزمون را داشته باشد
2. فرایند تفسیری و روند بررسی آزمون از آنچه در ظاهر پیشنهاد می کند، پیچیده تر و سخت تر است
3. تعداد مقیاس ها و پیچیدگی بعضی از آنها باعث شده نمره دهی دستی نامناسب، طاقت فرسا و زمان بر باشد
4. دست یابی بالای آموزشی و اقتصادی افراد گروه نمونه نمی تواند سطح پایین آموزشی و اقتصادی افراد مراجعه کننده به مراکز سلامت روان را پوشش دهد
5. هم پوشانی قابل توجه آیتم های موجود در مقیاس ها باعث افزایش همبستگی متقابل و کاهش روایی تفکیکی می شود

2- آزمون شخصیت 5 عاملی:
فرم بلند این پرسشنامه در 240 عبارت، به منظور اندازه گیری پنج عامل یا حیطه اصلی روان نژندی، برون گرایی، انعطاف پذیری، دلپذیر بودن و مسئولیت پذیری طراحی شده است. همچنین این پرسشنامه فرم دیگری به نام NEO-FFI دارد که یک پرسشنامه 60 سؤالی است و برای ارزیابی پنج عامل اصلی شخصیت به کار می رود. در فرم 240 سؤالی هر عامل 6 سطح یا زیر مقیاس است، در حالیکه در فرم کوتاه هر عامل با 12 سؤال سنجیده می شود.
در آزمون اولیه، سه مقیاس اصلی که به نحو وسیعی در مورد آنها تحقیق شده است یعنی روان نژندی با علامت مخفف(N) ، برونگرایی با علامت مخفف (E)و باز بودن با علامت مخفف (O)مورد نظر قرار گرفته بودند. در این آزمون فقط به طور مختصر و در مقیاس های کلی شاخص های توافق با علامت مخفف (A)و وجدانی بودنبا علامت مخفف(C) مورد ارزیابی قرار می گرفتند. در سال 1980 چندین پیشنهاد موثر توسط استفاده کنندگان از آزمون برای بسط و توسعه آزمون ارائه گردید . آزمون NEO PI-R بعدها به همین دلایل تکمیل شد و شاخص های توافق (A) و وجدانی بودن (C) نیز با مقیاس های مرتبط با آنها در آزمون اولیه گنجانده شد .

علاقمندان به آشنایی با روش اجرا، تفسیر و نمره گذاری آزمون های روانی میتوانند از طریق لینک ثبت نام در کارگاه دو روزه اجرا، نمره گذاری و تفسیر MMPI2 با تدریس آقای دکتر “حمید یعقوبی” در این دوره شرکت نمایند.